"หมอน้อย" คนของชุมชน...รูปแบบที่ท้าทายในการจัดการกำลังคนสู่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ

    "หมอน้อย"

คนของชุมชน...รูปแบบที่ท้าทายในการจัดการกำลังคนสู่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ  โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน

                                                     อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.)  เป็นรูปแบบการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชน  ตามแนวคิดหลักการสาธารณสุขมูลฐานที่มีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องจากปี 2520  ถึงปัจจุบัน  อสม. เป็นทุนทางสังคมที่มีคุณค่า  แต่จากการศึกษา “อาสาสมัครสาธารณสุขจิตอาสากับสุขภาวะไทย” ปี 2550  ได้ศึกษาศักยภาพของ อสม. ในด้านความรู้  ทักษะความสามารถ  บทบาทของ อสม.  กระบวนการทำงาน  วิธีคิดการทำงาน  และขีดความสามารถในการทำงาน  พบว่า อสม.มีหน้าที่หลักในด้านการแจ้งข่าวสาร  การสำรวจข้อมูล  และการรณรงค์งานสาธารณสุขด้านการควบคุมโรคระบาดเป็นครั้งคราว 

                            ส่วนงานที่ยืดเยื้อเรื้อรัง  เช่น  การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน  ความดันโลหิตสูง  อัมพฤกษ์  อัมพาต  ผู้ป่วยโรคมะเร็งผู้สูงอายุ  ผู้พิการ  ผู้ด้อยโอกาส  หรือผู้ป่วยที่ส่งกลับจากโรงพยาบาลเพื่อดูแลต่อเนื่องที่บ้าน การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายของชีวิต  รวมถึงกิจกรรมด้านการร่วมสร้างความเข้มแข็งชุมชน  การสร้างเสริมสุขภาพ  การสร้างหลักประกันสุขภาพ  การสร้างความเข้าใจกองทุนสุขภาพตำบล  ฯลฯ  เป็นสิ่งที่เป็นภาระที่ต่อเนื่องและไม่มีที่สิ้นสุด  จนแทบเรียกได้ว่าเป็นงานเต็มเวลาอย่างหนึ่ง  ซึ่งเป็นข้อจำกัดที่  อสม. ไม่สามารถที่จะมีเวลาทำได้มากนัก  แต่พลัง อสม. ยังเป็นพลังทางสังคมอันยิ่งใหญ่ที่จะร่วมสร้างสังคมอยู่เย็นเป็นสุข

                                       ด้วยข้อจำกัดดังกล่าว  ในปี 2550  ตำบลกุดน้ำใส  โดยเทศบาลกุดน้ำใสได้สมทบทุนร่วมกับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ  จัดตั้ง  “กองทุนสุขภาพตำบลกุดน้ำใส”  ชาวกุดน้ำใส  สถานีอนามัย  และเทศบาลกุดน้ำใส  จึงได้มีมติเห็นชอบในการพัฒนารูปแบบอาสาสมัคร  ภายใต้ “โครงการพัฒนารูปแบบการดูแลและส่งเสริมสุขภาพโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน” (หมอน้อย)  โดยหลักการให้ชุมชนคัดเลือกอาสาสมัครสาธารณสุขในชุมชน  ที่มีความรู้  ความสามารถ  มีความเวลา  เข้ามาสมัครและทดสอบความสามารถทั้งด้านทฤษฎี  และปฏิบัติ หลังจากนั้นมีการอบรมพัฒนาให้หมอน้อยมีความรู้  ความสามารถและมีทักษะที่จะเข้ามาร่วมเป็นทีมสุขภาพกับสถานีอนามัย เทศบาล  และแกนนำชุมชนในการจัดบริการด้าน 

                         1) การจัดการข้อมูลสุขภาพของคนในชุมชน 

                         2) การสร้างเสริมสุขภาพของคนในชุมชนตั้งแต่เกิดจนหมดลมหายใจ  ประกอบด้วย  กลุ่มหญิงตั้งครรภ์  กลุ่มเด็กแรกเกิด-5 ปี  กลุ่มผู้สูงอายุ  กลุ่มผู้พิการและผู้ป่วยเรื้อรัง 

                                            และในอนาคตหมอน้อยควรได้รับการพัฒนาเพิ่มศักยภาพในการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงสู่การพึ่งตนเองสร้างชุมชนเข้มแข็ง  การประชาสัมพันธ์สร้างความเข้าใจกองทุนสุขภาพตำบล  การระดมทุนเพื่อจัดสวัสดิการชุมชน  และการประสานงาน  ประสานประโยชน์สร้างสุขของคนตำบลกุดน้ำใส  ในฐานะที่หมอน้อย  เป็นคนของชุมชน  เป็น อสม. และเป็นหมอน้อยที่มีความรู้  ความสามารถที่จะดูแลสุขภาพและสังคมของพี่น้องชาวกุดน้ำใสร่วมกับทีมสุขภาพ  และที่สำคัญยิ่ง  เป็นทางออกของระบบราชการ  ไม่ว่าจะกี่ยุคกี่สมัยที่นิยม  บอกว่า  ขาดบุคลากร  ทำอะไร?  ก็ลำบาก  มีแต่นโยบายสั่งๆๆๆ  แต่ตำบลกุดน้ำใสมีความพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงทุกๆ  ด้าน  เพราะเรามีคน  มีทีมงาน  มีระบบการจัดการที่ดี  เราจึงมีความพร้อมที่จะก้าวย่างสู่การพัฒนาสถานีอนามัย  เป็น  “โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล”  ในเวลาที่ไม่ไกลเกินฝัน  เพราะ  “งานสุขภาพ  ชีวิตที่ดีมีความสุข  เป็นหน้าที่ของทุกๆๆ คนในสังคมต้องร่วมด้วยช่วยกัน”    โดยการสนับสนุนของภาคีทุกภาคส่วน

 ขอขอบคุณ คุณปิ่นปักษ์ ดีหอม หัวหน้าสถานีอนามัยตำบลกุดน้ำใส /บทความ

ภาพที่เกี่ยวข้อง